Ô nhiễm bụi

PM là gì và tại sao nó tồn tại trong không khí?

PM – Particulate Matter là viết tắt của vật chất hạt bụi (cũng có hể gọi là ô nhiễm bụi): thuật ngữ cho hỗn hợp các hạt rắn hoặc các giọt chất lỏng được tìm thấy trong không khí. Một số loại bụi, chẳng hạn như bụi xây dựng, bụi bẩn, bồ hóng hoặc khói, có kích thước lớn và độ sáng để có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Một số loại bụi khác phải dùng các loại kính hiển vị mới nhìn thấy được.

 

Phân loại bụi:

• Bụi PM₁₀: các loại bụi có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng 10 micromet;
• Bụi PM_2,5: các loại bụi có đường kính nhỏ hơn hoặc bằng là 2,5 micromet.

Nhỏ 2,5 micromet là như thế nào? Hãy tưởng tượng về một sợi tóc. Tóc người trung bình có đường kính khoảng 70 micromet – tức là PM2.5 nhỏ hơn 30 lần so với đường kính sợi tóc.

Nguồn gốc của bụi.

Những hạt bụi này có nhiều kích cỡ và hình dạng và có thể được tạo thành từ hàng trăm hóa chất khác nhau.

Một số được sinh ra trực tiếp từ nguồn ô nhiễm, chẳng hạn như các khu xây dựng, đường gồ ghề, cánh đồng, các ống khói công nghiệp hoặc đốt lửa.

Hầu hết các loại bụi hình thành trong khí quyển là kết quả của các phản ứng phức tạp của các hóa chất như sulfur dioxide và nitơ oxit, là những chất gây ô nhiễm phát ra từ các hoạt động công nghiệp và giao thông.

Tác hại của bụi PM là gì?

Các hạt bụi  chứa chất rắn siêu nhỏ hoặc giọt chất lỏng nhỏ đến mức có thể hít vào và gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Một số hạt có đường kính dưới 10 micromet có thể đi sâu vào trong phổi và một số thậm chí có thể đi vào mạch máu. Trong số này, các hạt có đường kính dưới 2,5 micromet – PM2,5, còn được gọi là các bụi mịn , có nguy cơ lớn nhất đối với sức khỏe.

Bụi mịn cũng là nguyên nhân chính làm giảm tầm nhìn (khói mù) gây cản trở cho việc đi lại cũng như các hoạt động khác ngoài trời.

Ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường của bụi (PM)

Ảnh hưởng sức khỏe

Bụi nhỏ có đường kính dưới 10 micromet gây ra những vấn đề lớn nhất, bởi vì chúng có thể xâm nhập sâu vào phổi của bạn và một số thậm chí có thể xâm nhập vào máu của bạn.

Tiếp xúc với các hạt như vậy có thể ảnh hưởng đến cả phổi và tim của bạn. Nhiều nghiên cứu khoa học đã đưa ra những bằng chứng liên quan đến ô nhiễm bụi, bao gồm:

• Tử vong sớm ở những người mắc bệnh tim hoặc phổi.
• Nhịp tim không đều.
• Hen suyễn .
• Giảm chức năng phổi.
• Gia tăng các triệu chứng hô hấp, như kích thích đường thở, ho hoặc khó thở.

Những người mắc bệnh tim hoặc phổi, trẻ em và người lớn tuổi dễ bị ảnh hưởng nhất do phơi nhiễm ô nhiễm bụi.

Tác động môi trường

• Giảm tầm nhìn
• Thiệt hại về môi trường

Các hạt bụi có thể di chuyển theo gió một khoảng cách dài sau đó lắng xuống mặt đất hoặc nước. Tùy thuộc vào thành phần hóa học của chúng, tác dụng của quá trình lắng này có thể bao gồm:

• Làm cho ao, hồ có tắng tính axit
• Thay đổi cân bằng dinh dưỡng ở vùng nước ven biển và lưu vực sông lớn
• Làm cạn kiệt chất dinh dưỡng trong đất
• Phá hoại rừng và cây trồng nông nghiệp
• Ảnh hưởng đến sự đa dạng của các hệ sinh thái
• Góp phần vào hiệu ứng mưa axit.
• Phá hủy công trình

Bụi PM có thể bám và làm hỏng đá và các vật liệu khác, bao gồm các vật thể quan trọng về văn hóa như tượng và tượng đài. Một số hiệu ứng này có liên quan đến hiệu ứng mưa axit trên vật liệu.

Làm thế nào tôi có thể giảm tiếp xúc với PM?

Thường xuyên cập nhật tình trạng chất lượng không khí tại nơi mình ở thông qua chỉ số về chất lượng không khí (AQI) trên các ứng dụng, trang thông tin để có thể chủ động bảo vệ bản thân và người khác.

Khi nhận thấy chất lượng không khí bên ngoài đang không tốt, nên hạn chế các hoạt động ngoài trời.

Nên đeo khẩu trang y tế khi ra ngoài đường, việc đeo khẩu trang có thể làm giảm lượng bụi đi vào cơ thể.

Buổi sáng và cuối chiều là thời gian mà nồng độ bụi cao hơn so với các thời gian khác trong ngày (nếu không có các tác nhân làm tăng nồng độ bụi một các cục bộ). Vậy nên cũng cần cân nhắc khi tham gia các hoạt động cường độ cao vào thời gian này (ví dụ như tập thể dục).

Một vài trang web, ứng dụng cung cấp chất lượng không khí liên tục.

Quantracmoitruong.gov.vn là cổng thông tin điện tử của Trung tâm quan trắc môi trường miền Bắc, Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Moitruongthudo.vn: Là cổng thông tin quan trắc môi trường của thủ đô Hà Nội.

AirNow.gov: Trang web của Cục Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ cập nhật liên tục về chất lượng không khí tại Hoa Kỳ và Các đại sứ quán tại các nước của Hoa Kỳ..

Ngoài ra có thể tham khảo thêm qua một số ứng dụng trên điện thoại di động, cung cấp chất lượng không khí thời gian thực thông qua đo đạc trên thiết bị cảm biến

Ô nhiễm bụi và các dạng ô nhiễm không khí khác đang dần trở nên nghiêm trọng, cần có sự phối hợp từ các bên (nhà nước, doanh nghiệp, các tổ chức, người dân ….) để mang lại một môi trường trong sạch cho bản thân và các thế hệ tương lai.