Suy ngẫm: 5 điều cần biết về ô nhiễm không khí

Khoảng 90% người dân đang phải hít thở không khí độc hại mỗi ngày. Điều này đã trở thành vấn đề nguy cấp toàn cầu, được Hội đồng Liên hợp quốc coi là vấn đề sức khỏe quan trong nhất trong thời đại này. Mặc dù cả thế giới đang phải đối mặt với đại dịch COVID-19 nguy hiểm nhưng cũng không thể làm mất đi tính quan trọng của vấn đề ô nhiễm không khí. Trong chuỗi sự kiện kỷ niệm Ngày quốc tế không khí sạch lần thứ 2, hãy cùng suy ngẫm về 5 điều cần biết về ô nhiễm không khí.

1) Ô nhiễm không khí giết chết hàng triệu người và gây hại cho môi trường

Có thể ô nhiễm không khí không nằm ở vị trí đầu tiên trong tiêu đề tin tức những tháng gần đây, nhưng nó luôn hiện hữu là mối nguy hiểm gây chết người đối với nhiều người: nó gây ra các tình trạng bao gồm bệnh tim, bệnh phổi, ung thư phổi và đột quỵ, và được ước tính là nguyên nhân gây ra một trong chín trường hợp tử vong sớm, khoảng bảy triệu người mỗi năm.

Ô nhiễm không khí cũng đang gây hại cũng làm tổn hại đến môi trường tự nhiên. Nó làm giảm nguồn cung cấp oxy trong các đại dương, khiến thực vật khó phát triển hơn và góp phần gây ra biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, bất chấp những thiệt hại mà nó gây ra, có những dấu hiệu đáng lo ngại cho thấy ô nhiễm không khí không được coi là ưu tiên ở nhiều quốc gia: trong bản đánh giá đầu tiên về luật chất lượng không khí, do Chương trình Môi trường Liên hợp quốc ( UNEP ) công bố vào ngày 2 tháng 9, tiết lộ rằng khoảng 43% các quốc gia thiếu một định nghĩa pháp lý về ô nhiễm không khí và gần một phần ba trong số họ vẫn chưa áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng không khí ngoài trời bắt buộc hợp pháp.

2) Nguyên nhân chính

Năm lĩnh vực hoạt động của con người chịu trách nhiệm cho hầu hết ô nhiễm không khí: nông nghiệp, giao thông, công nghiệp, chất thải và hộ gia đình.

Quá trình nông nghiệp và chăn nuôi tạo ra khí mê-tan, một loại khí nhà kính cực mạnh, và là nguyên nhân gây ra bệnh hen suyễn và các bệnh đường hô hấp khác. Mêtan cũng là sản phẩm phụ của quá trình đốt chất thải, tạo ra các chất độc gây ô nhiễm khác, cuối cùng đi vào chuỗi thức ăn. Trong khi đó, các ngành công nghiệp thải ra một lượng lớn carbon monoxide, hydrocacbon, bụi mịn và hóa chất.

Giao thông vận tải tiếp tục là nguyên nhân gây ra cái chết sớm của hàng trăm nghìn người, bất chấp việc toàn cầu đã loại bỏ nhiên liệu có chì nguy hiểm vào cuối tháng 8. Cột mốc quan trọng này được các quan chức cấp cao của Liên hợp quốc, bao gồm cả Tổng thư ký, ca ngợi rằng nó sẽ ngăn chặn khoảng một triệu ca tử vong sớm mỗi năm. Tuy nhiên, các phương tiện vẫn tiếp tục thải ra bụi mịn, ôzôn, carbon đen và nitơ điôxít vào bầu khí quyển; Người ta ước tính rằng việc điều trị các tình trạng sức khỏe do ô nhiễm không khí gây ra tiêu tốn khoảng 1 nghìn tỷ đô la mỗi năm trên toàn cầu.

Cuối cùng, đun nấu trong hộ gia đình là nguyên nhân gây ra khoảng 4,3 triệu ca tử vong mỗi năm. Điều này là do nhiều hộ gia đình đốt lửa lộ thiên và sử dụng bếp không hiệu quả trong nhà, thải ra các chất dạng hạt độc hại, carbon monoxide, chì và thủy ngân.

3) Đây là một vấn đề cấp bách

Lý do mà Liên Hợp Quốc đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về vấn đề này, đó là bằng chứng về ảnh hưởng của ô nhiễm không khí đối với con người đang ngày càng gia tăng. Trong những năm gần đây, tiếp xúc với ô nhiễm không khí đã được phát hiện là góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, sa sút trí tuệ, suy giảm phát triển nhận thức và mức độ thông minh thấp hơn.

Trên hết, chúng ta đã biết trong nhiều năm rằng nó có liên quan đến bệnh tim mạch và hô hấp.

Mối quan tâm về loại ô nhiễm này đi kèm với việc tăng cường hành động toàn cầu để giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu: đây là một vấn đề môi trường cũng như một vấn đề sức khỏe, và các hành động làm sạch bầu trời sẽ đi một chặng đường dài để giảm sự nóng lên toàn cầu. Các tác động môi trường có hại khác bao gồm đất và nước cạn kiệt, nguồn nước ngọt bị đe dọa và năng suất cây trồng thấp hơn.

4) Cải thiện chất lượng không khí là trách nhiệm của chính phủ và khu vực tư nhân

Nhân Ngày Quốc tế Không khí sạch vì bầu trời xanh, Liên hợp quốc kêu gọi các chính phủ hành động nhiều hơn nữa để cắt giảm ô nhiễm và cải thiện chất lượng không khí.

Các hành động cụ thể mà họ có thể thực hiện bao gồm thực hiện các chính sách tích hợp về chất lượng không khí và biến đổi khí hậu; loại bỏ dần ô tô chạy xăng và dầu diesel; và cam kết giảm phát thải từ lĩnh vực chất thải.

Các doanh nghiệp cũng có thể tạo ra sự khác biệt, bằng cách cam kết giảm thiểu và loại bỏ lãng phí; chuyển sang các phương tiện phát thải thấp hoặc xe điện cho các đội vận tải của họ; và tìm cách cắt giảm lượng khí thải gây ô nhiễm không khí từ các cơ sở và chuỗi cung ứng.

5)… và đó là trách nhiệm của chúng ta,

Ở cấp độ cá nhân, như chi phí có hại của các hoạt động gia đình cho thấy, có thể đạt được rất nhiều điều nếu chúng ta thay đổi hành vi của mình.

Các hành động đơn giản có thể bao gồm sử dụng phương tiện giao thông công cộng, đi xe đạp hoặc đi bộ; giảm thiểu rác thải sinh hoạt và làm phân hữu cơ; ăn ít thịt hơn bằng cách chuyển sang chế độ ăn dựa trên thực vật; và bảo toàn năng lượng.

Ý tưởng về các hành động mà chúng ta có thể thực hiện và cách chúng ta có thể khuyến khích cộng đồng và thành phố của mình thực hiện những thay đổi góp phần tạo nên bầu trời sạch đẹp hơn luôn sẵn có trên trang web Ngày Quốc tế Không khí sạch vì bầu trời xanh: bao gồm tổ chức các hoạt động trồng cây, nâng cao nhận thức với các sự kiện và triển lãm, và cam kết mở rộng không gian mở xanh.

Theo “Blue sky thinking: 5 things to know about air pollution”,  United Nation News