Từng được mệnh danh là một bãi rác bẩn thỉu nhếch nhác nhưng dưới sự mạnh tay của chính quyền địa phương, từ tháng 7/2019, nơi này dần được thay da đổi thịt thành điểm du lịch thu hút 100.000 khách.
Trái ngược với nhiều người hình dung về các nhà máy xử lý chất thải hay lò đốt rác chỉ là một khu vực hôi thối với nước thải và ruồi, chuột, một khu đốt rác ở Thượng Hải đã phá vỡ khuôn mẫu này. Thậm chí nơi đây trở thành xứ sở thần tiên với nhiều loài động vật hoang dã, thu hút các cặp đôi tới chụp ảnh cưới.
Trong nhiều thập kỷ, thị trấn Laogang ở ngoại ô Thượng Hải nổi tiếng là một trong những khu vực khắc nghiệt nhất thành phố. Kể từ cuối những năm 1980, đây là bãi rác lớn nhất châu Á, với mùi hôi thối lan tỏa khiến không khí ẩm ướt của mùa hè và gió đông nam càng trở nên trầm trọng hơn. Và cấp bách hơn là tình trạng ô nhiễm nước ngầm, có thể gây ra những mối đe dọa nghiêm trọng cho sức khỏe.
Chuyển nhanh đến ngày hôm nay, Cơ sở xử lý chất thải Laogang Thượng Hải hiện đã được chuyển đổi từ một nguồn gây khó chịu thành một công viên sinh thái tiên phong. Được tái sử dụng bởi Tập đoàn Doanh nghiệp Quốc gia Thượng Hải Chengtou, nó hiện trải rộng 15,3 km2 và đã phát triển trở thành nhà máy đốt đơn lẻ lớn nhất thế giới, có khả năng đốt 11.000 tấn rác mỗi ngày.
Nhưng giữa các khu vườn sinh thái ở nhà máy, du khách thậm chí thấy những đàn hươu đi dạo, cá bơi dưới sông và chim lượn trên trời. Tháng 6 hàng năm, cỏ roi ngựa tím còn nở rộ trên sườn đồi ở ngọn núi phía sau nhà máy.
“Bãi rác với diện tích 366,7ha bị đóng cửa vào năm 2009. Sau khi phục hồi, nơi này thành nhà chung của nhiều động vật hoang dã. Nhiều cây ăn trái như cam, hồng được trồng để nuôi động vật. Các nhân viên cũng được nhận phần hoa trái còn dư.
Chúng tôi tìm thấy nhiều con non mới sinh trong vườn. Cuộc sống của chúng cho thấy sự chung sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên giữa lò đốt rác này”, ông Wu Yuefeng, Phó tổng giám đốc nhà máy, cho biết.
Được biết, công cuộc cải tạo nhà máy diễn ra trong thời gian dài. Trước đó, nơi này còn được ví như bãi rác bởi thói quen của những người dân địa phương mang rác thải tới đổ. Đến tháng 7/2019, địa phương yêu cầu phân loại rác để thay đổi bộ mặt toàn khu vực.
Theo Wu Yuefeng, Phó Tổng Giám đốc Chengtou Laogang, kể từ khi giai đoạn 2 của nhà máy được triển khai vào năm 2019, cơ sở này đã quản lý 1/3 lượng rác thải rắn đô thị của Thượng Hải.
Đồng thời, mỗi năm còn tạo ra 1,6 tỷ kWh điện. Điều này tương đương với việc thay thế hơn 500.000 tấn than tiêu chuẩn, nghĩa là sản xuất năng lượng sạch hơn và giảm đáng kể lượng khí thải nhà kính. Hơn nữa, lượng khí thải từ Laogang vẫn thấp hơn nhiều so với tiêu chuẩn quốc gia mà thậm chí cả tiêu chuẩn nghiêm ngặt của EU 2000.
Cơ sở này sử dụng phương pháp lên men kỵ khí tiên tiến và ủ phân hiếu khí để quản lý chất thải ướt của Thượng Hải. Điều này không chỉ mở rộng khả năng xử lý mà còn tạo ra dư lượng hữu cơ giàu năng lượng sẵn sàng cho quá trình chuyển đổi sinh học.
Theo Zhang Weitao, giám đốc Bộ phận Tái sử dụng Năng lượng Sinh học, Laogang sử dụng 500 triệu ruồi lính đen trong quy trình quản lý chất thải bằng phương pháp nhân giống hoàn toàn tự động để tăng cường chuyển đổi sinh học.
Zhang cho biết ruồi lính đen, với vòng đời ngắn ngủi, đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý chất thải tại Laogang. Khi còn là ấu trùng, chúng tiêu thụ chất thải rất nhiều – gấp 200 lần trọng lượng cơ thể – và phát triển nhanh chóng. Ruồi trưởng thành sau đó sẽ được xử lý; chất thải của chúng được biến thành phân bón hữu cơ để làm giàu đất nông nghiệp và cơ thể chúng giàu protein trở thành thức ăn cho cá và gia cầm.
Hiện nhà máy bắt đầu xây dựng giai đoạn thứ 3 của dự án tái chế năng lượng sinh học, dự kiến hoàn thành vào tháng 5/2025.
“Sau Giai đoạn 3 vào tháng 5 năm 2025, chúng tôi sẽ xử lý 4.500 tấn chất thải ướt mỗi ngày, chuyển hóa thành năng lượng, thức ăn chăn nuôi và phân bón. Điều này sẽ đưa Laogang trở thành cơ sở hàng đầu thế giới về sử dụng tài nguyên chất thải ướt một cách toàn diện,” Zhang nói.
Cùng với đó, một số công viên, vườn cây được xây dựng trong nhà máy với tỷ lệ che phủ xanh lên tới 50%. Tháng 10/2023, trung tâm xử lý rác thải Laogang trở thành một trong số 69 cơ sở trình diễn du lịch công nghiệp quốc gia được Bộ văn hóa và du lịch Trung Quốc lựa chọn để giới thiệu với du khách. Đây cũng là cơ sở duy nhất ở Thượng Hải.
Các khu vực của nhà máy đến nay mở cửa đón học sinh và khách tới tham quan. Ví dụ như phòng triển lãm xử lý chất thải hiện đón hơn 100.000 khách tham quan, tìm hiểu.
“Chúng tôi đang liên kết với các công ty lữ hành địa phương, đưa khách tới tìm hiểu quy trình xử lý rác thải và cách phân loại rác đạt chuẩn. Tất cả cùng chung tay hành động vì môi trường”, ông Chu Yuele, giám đốc bộ phận quản lý nhà máy, chia sẻ.
Nhung Nguyễn
