China Dialogue – 13/1/2020
Đối mặt với các cuộc biểu tình địa phương và giám sát chặt chẽ hơn, các nhà máy đốt rác thải đang xây dựng hình ảnh tốt đẹp hơn trước công chúng.
Tại cổng của một cơ sở đốt rác ở Phật Sơn, tỉnh Quảng Đông, một màn hình lớn hiển thị dữ liệu trực tiếp về các chất ô nhiễm, bao gồm black carbon và lưu huỳnh đioxit. Khu công nghiệp xử lý chất thải rắn Nam Hải tràn ngập cây xanh, cũng như một triển lãm lớn về bảo vệ môi trường. Cư dân địa phương, doanh nhân và quan chức chính phủ thường đến thăm. Công viên thậm chí còn có kế hoạch đăng ký trạng thái “điểm đến du lịch công nghiệp”.
Các thành phố trên khắp đất nước đang bận rộn xây dựng các lò đốt rác để xử lý lượng chất thải ngày càng tăng đang phải đối phó với sự phản đối của công chúng đối với ô nhiễm.
Kể từ năm 2017, các cơ quan môi trường của Trung Quốc đã tăng cường các yêu cầu đối với các lò đốt rác về quan trắc và công bố dữ liệu ô nhiễm, với hy vọng cải thiện hình ảnh của ngành. Sẽ có nhiều thắt chặt hơn nữa vào năm 2020, với sự giám sát chặt chẽ hơn của cả cơ quan quản lý và công chúng.
‘Cài đặt, hiển thị, kết nối’
Vào năm 2019 , khoảng 600 lò đốt rác với nhiều quy mô khác nhau đã được lên kế hoạch hoặc đang được xây dựng ở Trung Quốc. Nhưng chất lượng xây dựng thay đổi và việc phân loại rác kém đồng nghĩa với việc các nhà máy này bị coi là gây ô nhiễm và bị người dân địa phương phản đối . Các cuộc biểu tình là một vấn đề đau đầu đối với những người chọn địa điểm cho các cơ sở đốt rác mới.
Vào năm 2014, một dự án biến rác thải thành năng lượng Wate-to-energy ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang, đã gây ra xung đột, với hơn 5.000 người dân địa phương phong tỏa một đường cao tốc. Năm 2016, một dự án lò đốt rác ở Triệu Khánh, Quảng Đông, đã khiến hàng nghìn người phản đối bên ngoài chính quyền thị trấn, sau đó chính quyền thị trấn buộc phải ngừng thu hồi đất cho nhà máy.
Nghiên cứu kiểm tra 15 cuộc biểu tình như vậy từ năm 2007 đến năm 2016 cho thấy một số chính quyền địa phương giữ bí mật thông tin về các cơ sở được lên kế hoạch và thậm chí từ chối liên lạc với người dân, khiến họ không có kênh nào để bày tỏ mối quan ngại của mình và do đó làm trầm trọng thêm tình hình. Nghiên cứu gợi ý rằng sự minh bạch, sự tham gia và tôn trọng quyền được biết của công chúng sẽ làm giảm xung đột.
Sau các cuộc biểu tình ở Hàng Châu, một nhà bình luận trên trang china.com.cn cho biết cách hiệu quả duy nhất để giảm xung đột là tăng cường tính minh bạch và đảm bảo cả hai bên đều có quyền tiếp cận thông tin như nhau.
Trung Quốc bắt đầu thử nghiệm các cách công khai thông tin với công chúng về các cơ sở đốt rác vào năm 2017, khi Bộ Bảo vệ Môi trường (nay là Bộ Sinh thái và Môi trường) yêu cầu các lò đốt rác lắp đặt thiết bị quan trắc ô nhiễm. Dữ liệu phải được hiển thị bên ngoài nhà máy theo thời gian thực và được chia sẻ trực tuyến với các cơ quan quản lý môi trường. Cách tiếp cận “ cài đặt, hiển thị, kết nối ” này nhằm mục đích “thúc đẩy tính minh bạch của dữ liệu môi trường và giành được sự chấp thuận của công chúng”.
Hệ thống đã phát triển mạnh trong năm nay khi các quy định mới có hiệu lực quy định rằng dữ liệu quan trắc có thể được sử dụng làm bằng chứng vi phạm luật môi trường.
Rắc rối minh bạch
Những quy tắc này là cần thiết để dỡ bỏ bức màn bí mật vẫn còn che trên phần lớn lĩnh vực đốt rác thải của Trung Quốc.
Một báo cáo, được thực hiện vào năm ngoái bởi các tổ chức phi chính phủ môi trường Trung tâm Sinh thái Vu Hồ và Viện Công cộng và Môi trường, cho thấy chỉ có 49 trong số 428 lò đốt chất thải của Trung Quốc công bố dữ liệu quan trắc khí thải tự động trên trang web của họ; 61 công khai dữ liệu môi trường xung quanh; và 99 công bố dữ liệu về dioxin, chất gây ô nhiễm được công chúng quan tâm nhất. Báo cáo cũng chỉ ra rằng màn hình điện tử trong nhiều trường hợp rất khó nhìn và thông tin trực tuyến rất hạn chế.
Luật sư Liu Xiang làm việc với Trung tâm hỗ trợ pháp lý cho các nạn nhân ô nhiễm tại Đại học Chính trị và Luật Trung Quốc. Ông nói rằng Luật Bảo vệ Môi trường của Trung Quốc – luật mạnh nhất trong tất cả các luật về môi trường của Trung Quốc – chỉ “khuyến khích” các công ty minh bạch với dữ liệu môi trường. Nhưng ngay cả khi các cơ quan chức năng đưa ra các tiêu chuẩn hoặc quy định “ràng buộc” thì việc thực thi vẫn rất khó khăn.
Một người trong ngành muốn giấu tên chỉ ra rằng chính quyền địa phương có các hệ thống khác nhau để thu thập dữ liệu công ty và các yêu cầu minh bạch khác nhau. Điều này làm cho việc chia sẻ thông tin phức tạp hơn và các công ty thận trọng hơn.
Một sự thay đổi của trái tim?
Thông báo về các quy định mới cho năm 2020, một quan chức của Bộ Sinh thái và Môi trường cho biết, mặc dù trước đây cần phải kiểm tra lại một cách thủ công các vi phạm được xác định thông qua quan trắc tự động, nhưng hiện dữ liệu đã đủ tốt để xác định vi phạm mà không cần bước này. Nói tóm lại, các nhà chức trách hiện có thể sử dụng quan trắc trực tuyến để xử phạt các nhà máy. Theo quan chức này, điều này sẽ ngăn chặn những người gây ô nhiễm.
Quan chức này cũng thừa nhận rằng ngành công nghiệp đốt rác có vấn đề với sự phản đối của địa phương và các quy định mới được thiết kế để buộc các nhà máy gây ô nhiễm phải đóng cửa, do đó cải thiện hình ảnh chung của ngành.
Với việc chính phủ thúc đẩy ngành cải thiện quan hệ công chúng, một số công ty đang lưu ý và hành động.
Khu công nghiệp xử lý chất thải rắn Nam Hải từng có tranh chấp với các trường đại học gần đó. Người dân địa phương, sinh viên và nhân viên trường đại học từng phàn nàn về mùi hôi và ô nhiễm, đồng thời yêu cầu nhà máy phải di dời.
Sau nhiều cân nhắc, nhà máy đã đầu tư trang thiết bị mới để kiểm soát tro bụi, nước rỉ rác, khói và mùi hôi, công khai dữ liệu ô nhiễm và mở cửa cho công chúng tham quan. Cách tiếp cận toàn diện này đã giành được sự ủng hộ của cộng đồng địa phương và có thể cung cấp một hình mẫu cho các cơ sở khác noi theo.
Ding Shanshan, cán bộ dự án chuỗi cung ứng xanh của Viện Công cộng và Môi trường, cho rằng dựa vào sự giám sát của chính phủ sẽ không đủ để giải quyết tất cả các vấn đề ô nhiễm công nghiệp. Bản thân các công ty cũng phải phát triển ý thức trách nhiệm với môi trường. Đối với doanh nghiệp, “việc công bố thông tin môi trường theo quy định không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là trách nhiệm của doanh nghiệp đối với cổ đông”.
“Cả nước đang nhận ra tầm quan trọng của vấn đề rác thải,” một người trong ngành đã đề cập ở trên cho biết. “Ngày càng có nhiều nhà máy đốt rác đầu tư lớn để thay đổi hình ảnh của họ. Nhưng sẽ cần phải làm việc bền bỉ để tìm ra cách tốt nhất để giao tiếp với công chúng và sửa chữa những hiểu lầm.”
Nguồn China Dialogue
